Bị bêu ảnh lên mạng xã hội để đòi nợ, nạn nhân phải làm sao?

Thưa Luật sư, tôi có vay một người quen cùng xã số tiền 30 triệu đồng, với lãi suất 1.0% trong 1 năm rồi tất toán 1 lần cả lãi và tiền gốc. Sau khi vay tiền thì tôi có di chuyển đến tỉnh khác làm việc. Khi đến hạn thanh toán tôi cũng không nhớ nên đã để quá hạn. Đến khi tôi bị đăng ảnh lên mạng xã hội đòi nợ, người cho vay còn chế rất nhiều hình ảnh của tôi, gửi hình ảnh, thông tin của tôi đến tất cả bạn bè trên facebook của tôi và người thân quen với tôi, khách hàng của tôi, công ty tôi đang làm việc. Giờ tôi phải làm sao để chấm dứt chuyện này ạ? Nợ thì tôi sẽ trả nhưng bị bêu ảnh lên đã làm ảnh hưởng đến công việc kinh doanh của tôi và các mối quan hệ xã hội của tôi. Mong Luật sư đưa ra tư vấn cho tôi. Tôi xin cảm ơn.
 
Trả lời:
 
Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Luật Phúc Gia. Về vấn đề mà bạn đưa ra Phúc Gia gửi bạn tư vấn sau:
 
Hiện nay thời đại 4.0 với các trang mạng xã hội phát triển, nhất là facebook. Đó vừa là môi trường để mọi người giao lưu nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều vấn đề. Bạn có quyền tự do ngôn luận trên các trang mạng xã hội nhưng không phải cái gì bạn cũng được quyền nói và làm. Tất cả các hoạt động trên các trang mạng xã hội cần phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Thời gian gần đây nhiều đối tượng lợi dụng mạng xã hội để đòi nợ, tuyên truyền những điều không đúng vì biết rằng tốc độ lan toả sẽ nhanh và nhiều người sẽ biết đến nhưng lại không biết ràng những hành vi của mình là đang vi phạm pháp luật. Vậy trong trường hợp nếu bạn bị chủ nợ đăng ảnh, chế ảnh đăng facebook thì quy định của pháp luật với vấn đề này ra sao và nạn nhân cần phải làm gì, hãy cùng Luật Phúc Gia phân tích qua bài viết sau:
 
Theo Điều 32 của Bộ luật Dân sự năm 2015, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Vì vậy, khi người khác muốn sử dụng hình ảnh của cá nhân thì bắt buộc phải được người đó cho phép. Đặc biệt, nếu sử dụng hình ảnh vì mục đích thương mại hoặc để quảng cáo, người sử dụng còn phải trả tiền cho cá nhân có hình ảnh. Do đó, việc chủ nợ tự ý lấy ảnh của con nợ đăng lên các trang mạng xã hội như Facebook, Instagram, Zalo… nhằm ép buộc, gây áp lực cho người vay phải trả nợ thì đều là hành vi vi phạm pháp luật và xâm phạm trực tiếp đến quyền hình ảnh của người vay.
Thậm chí, nạn nhân trong những trường hợp này còn có thể không phải người vay mà là bạn bè, người thân, đồng nghiệp… của người vay. Bởi khi vay tiền ở các công ty tài chính hoặc các app, người vay phải cung cấp thông tin và số điện thoại của người thân, bạn bè… để tham chiếu. Vì vậy, khi mà người vay không trả được nợ, các công ty tài chính hoặc các app sẽ đòi nợ từ bạn bè, người thân,… này. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến việc nhiều người không vay tiền nhưng liên tục bị đòi nợ, thậm chí là bêu ảnh, đăng ảnh, chế ảnh… lên các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo… nhằm ép người này phải trả nợ thay cho người vay.
Như vậy dù là đăng ảnh người vay tiền hay người thân, bạn bè, đồng nghiệp,… của người vay tiền để đòi nợ thì tuỳ vào tính chất, mức độ hành vi mà người cho vay có thể bị xử phạt hành chính hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự:
Bị xử phạt hành chính
Căn cứ quy định tại điểm e khoản 3 Điều 102 của Nghị định 15/2020/NĐ-CP, nếu chủ nợ tự ý đăng ảnh người vay lên Facebook để đòi nợ có thể bị phạt hành chính từ 05 – 10 triệu đồng.
Ngoài ra, theo quy định tại điểm c khoản 5 Điều 18 của Nghị định 38/2021/NĐ-CP, nếu sửa chữa, ghép ảnh làm sai lệch nội dung của hình ảnh nhằm xâm phạm nhân phẩm, uy tín của cá nhân thì có thể bị phạt tiền từ 30 – 40 triệu đồng.
Phải chịu trách nhiệm hình sự
Ngoài bị phạt tiền, nếu người khác bị bêu ảnh Facebook để đòi nợ đã xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác thì theo quy định tại điểm e khoản 2 Điều 155 của Bộ luật Hình sự, người thực hiện hành vi này có thể bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Nếu việc đòi nợ khiến làm người bị đòi nợ bị rối loạn tâm thần hoặc  nạn nhân tự sát,… thì người thực hiện hành vi phạm tội có thể bị phạt tù từ 02 – 05 năm.
Mặc dù khi vay tiền thì người vay phải có nghĩa vụ trả nợ, nếu không trả nợ đúng hạn thì người vay sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, không phải vì thế mà người cho vay có thể tự ý bêu ảnh trên Facebook để đòi nợ, xúc phạm nhân phẩm, danh dự, uy tín của người vay. Bởi đây là hành vi vi phạm pháp luật và người thực hiện hành vi vi phạm có thể sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật như đã phân tích tại mục 1 ở trên. Vì vậy, để tự bảo vệ bản thân trước những hành vi vi phạm nêu trên, người vay có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

Để tố cáo với cơ quan công an, người bị bêu ảnh trên Facebook cần phải chuẩn bị đơn tố cáo với đầy đủ các nội dung sau: ngày tháng năm tố cáo, họ tên người tố cáo, người bị tố cáo, nội dung tố cáo về việc bị đăng ảnh lên Facebook nhằm xúc phạm nhân phẩm, danh dự của mình.
Ngoài ra, người tố cáo còn phải cung cấp các tài liệu, giấy tờ có liên quan đến việc tố cáo của mình như hình ảnh của mình bị đăng lên Facebook kèm theo thông tin về việc mình bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm…
Những hồ sơ tố cáo này, người bị đăng ảnh có thể nộp cho cơ quan công an cấp xã. Sau khi nhận được đơn, cơ quan này sẽ tiến hành điều tra, xác minh bước đầu, sau đó chuyển cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Ngoài việc gửi đơn tố cáo đến cơ quan công an cấp xã, người bị đăng ảnh lên facebook để đòi nợ mà bị xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm thì còn có thể gửi đơn khởi kiện đến Toà án nhân dân có thẩm quyền. Trong đơn khởi kiện tại tòa án cần nêu rõ các quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm là danh dự, nhân phẩm, uy tín và quyền hình ảnh của cá nhân.
Cơ quan có thẩm quyền giải quyết đơn khởi kiện là Toà án nhân dân cấp huyện nơi mà người tự ý đăng ảnh người khác lên Facebook đang cư trú, làm việc.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng, vì đây là bài đăng trên trang mạng xã hội của mình nên người vi phạm có thể dễ dàng gỡ hoặc xóa bài đăng khi nghe được thông tin. Vì vậy, để lưu lại bằng chứng tố cáo hay khởi kiện, ngăn ngừa các đối tượng gỡ bài, xoá bài, chỉnh sửa bài viết và cũng để cơ quan có thẩm quyền có căn cứ để giải quyết vụ việc, nạn nhân bị bêu ảnh lên Facebook cũng có thể lập vi bằng ghi nhận lại những bài viết đó.
Như vậy, với hành vi bêu ảnh lên mạng xã hội của các bên đòi nợ là không đúng với quy định của pháp luật, tuy nhiên cuộc sống luôn có hai mặt của nó. Khi đã vay tiền thì người vay cũng cần có nghĩa vụ trả nợ đúng hạn vì biết đâu những khoản tiền mà mình vay thì người cho vay cũng đang cần đến, vì rất nhiều trường hợp vay mượn người thân, người quen chứ không phải vay nợ các tổ chức tín dụng. Hiểu rõ quy định của pháp luật sẽ giúp các bạn bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình và đồng thời cũng tránh được những vi phạm pháp luật không đáng có.
Trên đây là tư vấn của Luật Phúc Gia, các vướng mắc pháp lý liên quan vui lòng liên hệ Luật Phúc Gia, hotline: 0985.181.183
Trân trọng!