1. Xét xử kín là gì?
Xét xử kín hay xét xử không công khai được hiểu là phiên toà được xét xử nhưng không phải tất cả mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa như trường hợp xét xử công khai, Thành phần trong phiên tòa xét xử kín, chỉ có Hội đồng xét xử, kiểm sát viên, thư ký phiên tòa, bị cáo, đương sự và những người tham gia tố tụng do Hội đồng xét xử triệu tập nếu xét thấy cần thiết. Còn lại, không một ai khác được ở lại phòng xét xử để theo dõi diễn biến phiên tòa, kể cả nhà báo hay người thân của bị cáo, đương sự. Hay nói cách khác chỉ những người được triệu tập mới có quyền tham gia phiên xét xử kín
2. Các trường hợp xét xử kín
Tại khoản 2 Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định
"2. Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được công khai."
Khoản 3 Điều 103 Hiến pháp 2013 quy định: "3. Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín."
Điều 25 BLTTHS 2015 quy định: "Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai."
Như vậy, theo quy định tại Hiếp pháp 2013 và BLTTHS thì có 3 trường hợp Toà án sẽ xét xử kín:
Thứ nhất, nếu Tòa xét thấy cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục. Các vụ án điển hình cho trường hợp xét xử kín này xuất phát từ các vụ án liên quan đến Làm sai quy định nhà nước gây thất thoát ngân sách, tham nhũng, chống phá nhà nước, gián điệp…Việc xét xử công khai sẽ vô tình làm lộ các bí mật nhà nước ra ngoài trong khi đó nó cần được bảo vệ; đặc biệt khỏi các đối tượng cơ hội; chống phá nhà nước; chính quyền nhân dân.
Còn với thuần phong mỹ tục; thì khi xét xử công khai có khả năng sẽ gây ảnh hưởng xấu tới các chủ thể tham gia phiên tòa; để lại ấn tượng không tốt về thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Thứ hai, xét thấy phải bảo vệ lợi ích của người dưới 18 tuổi. Các vụ án điển hình thường là các vụ án về hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, dâm ô…Vì những vụ án này thường ảnh hưởng đến tâm lý của nạn nhân trong giai đoạn chưa phát triển về tinh thần. Người dưới 18 tuổi là bị cáo hoặc là nạn nhân đều có nguy cơ bị ảnh hưởng về lợi ích. Do mức độ nhận thức và phát triển về tinh thần chưa được đầy đủ như người trưởng thành nên việc phạm sai lầm dễ làm ảnh hưởng tới tương lai của các em. Do đó để tránh những tác động xấu tiêu cực đến những đối tượng này; việc xét xử kín sẽ phần nào bảo vệ các em khỏi dư luận cũng như những người xung quanh.
Thứ ba, xuất phát từ quyền giữ kín bí mật đời tư của chính đương sự. Trong một số trường hợp, yêu cầu được xét xử kín cũng là căn cứ để Tòa xét xử kín vụ án.
Nếu vụ án thuộc trường hợp được xét xử kín như nêu trên, đương sự có quyền gửi đơn đến tòa án xét xử vụ án đó để yêu cầu xử kín. Trên cơ sở yêu cầu của đương sự, Tòa án sẽ xem xét, quyết định và khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa sẽ ghi rõ hình thức xét xử là công khai hoặc xử kín.
Trường hợp này thường thấy đối với những vụ án liên quan đến pháp nhân muốn bảo vệ bí mật kinh doanh; hay những vụ án để được giải quyết đòi hỏi phải công khai những thông tin về bí mật đời tư của cá nhân. Do đó để đảm bảo quyền lợi chính đáng của đương sự; Tòa án sẽ xem xét yêu cầu của họ để mơi phiên tòa xử kín.
Khi quyết định xét xử kín thì trong quyết định đưa vụ án ra xét xử cũng cần ghi rõ là xét xử kín hay xét xử công khai (điểm b khoản 1 Điều 255 BLTTHS) hay trước khi mở phiên toà, thẩm phán chủ toạ phiên toà phải giải quyết các yêu cầu, đề nghị của kiểm sát viên, người tham gia tố tụng về việc xét xử rút gọn, xét xử công khai hoặc xét xử kín(điểm c khoản 1 Điều 279)
3. Xét xử kín nhưng bản án phải công khai
Tuy vụ án được xét xử kín nhưng bản án phải được công khai cho mọi người cùng biết. Tuy nhiên không phải công khai toàn bộ bản án mà chỉ được công khai phần quyết định của bản án, bởi lẽ trong bản án sẽ trình bày hết các tình tiết vụ án. Như vậy những vấn đề liên quan đến bí mật nhà nước, bí mật đời tư, quyền lợi của người dưới 18 tuổi cũng sẽ không được đảm bảo. Như vậy là trái với nguyên tắc xét xử.
Tại Điều 327 BLTTHS quy định: "Chủ tọa phiên tòa hoặc một thành viên khác của Hội đồng xét xử đọc bản án. Trường hợp xét xử kín thì chỉ đọc phần quyết định trong bản án. Sau khi đọc xong có thể giải thích thêm về việc chấp hành bản án và quyền kháng cáo."
Điều này được hiểu rằng phần tuyên án công khai này sẽ chỉ nêu họ tên các bị cáo, tội danh bị kết án và mức hình phạt cụ thể đối với từng bị cáo, không công bố nội dung vụ án cũng như hành vi phạm tội của các bị cáo để đảm bảo các yêu cầu tại Điều 25 kể trên.
Quy định về việc tuyên án công khai này nhằm đảm bảo phán quyết của Tòa án phải được công khai để từ đó giúp nhân dân giám sát và kiểm tra tính khách quan, minh bạch của phán quyết.
Bên cạnh đó, điều này nhằm giáo dục ý thức pháp luật, tuyên truyền pháp luật cho nhân dân bởi, thông qua hoạt động xét xử công khai mọi người nhận thức được rằng bất cứ sự việc vi phạm pháp luật nào đều bị xử lí theo pháp luật, thể hiện tính răn đe và mục đích phòng ngừa chung đến xã hội.
Trên đây là phân tích pháp lý về "Trường hợp xét xử kín theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự" Mọi vướng mắc pháp lý liên quan vui lòng liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH PHÚC GIA
Hotline: 0985.181.183
Gmail: luatphucgia@gmail.com
Địa chỉ: Số 55 Phố Đỗ Quang, Phường Trung Hoà, Quận Cầu Giấy, TP Hà Nội
Xét xử kín hay xét xử không công khai được hiểu là phiên toà được xét xử nhưng không phải tất cả mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa như trường hợp xét xử công khai, Thành phần trong phiên tòa xét xử kín, chỉ có Hội đồng xét xử, kiểm sát viên, thư ký phiên tòa, bị cáo, đương sự và những người tham gia tố tụng do Hội đồng xét xử triệu tập nếu xét thấy cần thiết. Còn lại, không một ai khác được ở lại phòng xét xử để theo dõi diễn biến phiên tòa, kể cả nhà báo hay người thân của bị cáo, đương sự. Hay nói cách khác chỉ những người được triệu tập mới có quyền tham gia phiên xét xử kín
2. Các trường hợp xét xử kín
Tại khoản 2 Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định
"2. Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được công khai."
Khoản 3 Điều 103 Hiến pháp 2013 quy định: "3. Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín."
Điều 25 BLTTHS 2015 quy định: "Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai."
Như vậy, theo quy định tại Hiếp pháp 2013 và BLTTHS thì có 3 trường hợp Toà án sẽ xét xử kín:
Thứ nhất, nếu Tòa xét thấy cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục. Các vụ án điển hình cho trường hợp xét xử kín này xuất phát từ các vụ án liên quan đến Làm sai quy định nhà nước gây thất thoát ngân sách, tham nhũng, chống phá nhà nước, gián điệp…Việc xét xử công khai sẽ vô tình làm lộ các bí mật nhà nước ra ngoài trong khi đó nó cần được bảo vệ; đặc biệt khỏi các đối tượng cơ hội; chống phá nhà nước; chính quyền nhân dân.
Còn với thuần phong mỹ tục; thì khi xét xử công khai có khả năng sẽ gây ảnh hưởng xấu tới các chủ thể tham gia phiên tòa; để lại ấn tượng không tốt về thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Thứ hai, xét thấy phải bảo vệ lợi ích của người dưới 18 tuổi. Các vụ án điển hình thường là các vụ án về hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, dâm ô…Vì những vụ án này thường ảnh hưởng đến tâm lý của nạn nhân trong giai đoạn chưa phát triển về tinh thần. Người dưới 18 tuổi là bị cáo hoặc là nạn nhân đều có nguy cơ bị ảnh hưởng về lợi ích. Do mức độ nhận thức và phát triển về tinh thần chưa được đầy đủ như người trưởng thành nên việc phạm sai lầm dễ làm ảnh hưởng tới tương lai của các em. Do đó để tránh những tác động xấu tiêu cực đến những đối tượng này; việc xét xử kín sẽ phần nào bảo vệ các em khỏi dư luận cũng như những người xung quanh.
Thứ ba, xuất phát từ quyền giữ kín bí mật đời tư của chính đương sự. Trong một số trường hợp, yêu cầu được xét xử kín cũng là căn cứ để Tòa xét xử kín vụ án.
Nếu vụ án thuộc trường hợp được xét xử kín như nêu trên, đương sự có quyền gửi đơn đến tòa án xét xử vụ án đó để yêu cầu xử kín. Trên cơ sở yêu cầu của đương sự, Tòa án sẽ xem xét, quyết định và khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa sẽ ghi rõ hình thức xét xử là công khai hoặc xử kín.
Trường hợp này thường thấy đối với những vụ án liên quan đến pháp nhân muốn bảo vệ bí mật kinh doanh; hay những vụ án để được giải quyết đòi hỏi phải công khai những thông tin về bí mật đời tư của cá nhân. Do đó để đảm bảo quyền lợi chính đáng của đương sự; Tòa án sẽ xem xét yêu cầu của họ để mơi phiên tòa xử kín.
Khi quyết định xét xử kín thì trong quyết định đưa vụ án ra xét xử cũng cần ghi rõ là xét xử kín hay xét xử công khai (điểm b khoản 1 Điều 255 BLTTHS) hay trước khi mở phiên toà, thẩm phán chủ toạ phiên toà phải giải quyết các yêu cầu, đề nghị của kiểm sát viên, người tham gia tố tụng về việc xét xử rút gọn, xét xử công khai hoặc xét xử kín(điểm c khoản 1 Điều 279)
3. Xét xử kín nhưng bản án phải công khai
Tuy vụ án được xét xử kín nhưng bản án phải được công khai cho mọi người cùng biết. Tuy nhiên không phải công khai toàn bộ bản án mà chỉ được công khai phần quyết định của bản án, bởi lẽ trong bản án sẽ trình bày hết các tình tiết vụ án. Như vậy những vấn đề liên quan đến bí mật nhà nước, bí mật đời tư, quyền lợi của người dưới 18 tuổi cũng sẽ không được đảm bảo. Như vậy là trái với nguyên tắc xét xử.
Tại Điều 327 BLTTHS quy định: "Chủ tọa phiên tòa hoặc một thành viên khác của Hội đồng xét xử đọc bản án. Trường hợp xét xử kín thì chỉ đọc phần quyết định trong bản án. Sau khi đọc xong có thể giải thích thêm về việc chấp hành bản án và quyền kháng cáo."
Điều này được hiểu rằng phần tuyên án công khai này sẽ chỉ nêu họ tên các bị cáo, tội danh bị kết án và mức hình phạt cụ thể đối với từng bị cáo, không công bố nội dung vụ án cũng như hành vi phạm tội của các bị cáo để đảm bảo các yêu cầu tại Điều 25 kể trên.
Quy định về việc tuyên án công khai này nhằm đảm bảo phán quyết của Tòa án phải được công khai để từ đó giúp nhân dân giám sát và kiểm tra tính khách quan, minh bạch của phán quyết.
Bên cạnh đó, điều này nhằm giáo dục ý thức pháp luật, tuyên truyền pháp luật cho nhân dân bởi, thông qua hoạt động xét xử công khai mọi người nhận thức được rằng bất cứ sự việc vi phạm pháp luật nào đều bị xử lí theo pháp luật, thể hiện tính răn đe và mục đích phòng ngừa chung đến xã hội.
Trên đây là phân tích pháp lý về "Trường hợp xét xử kín theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự" Mọi vướng mắc pháp lý liên quan vui lòng liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH PHÚC GIA
Hotline: 0985.181.183
Gmail: luatphucgia@gmail.com
Địa chỉ: Số 55 Phố Đỗ Quang, Phường Trung Hoà, Quận Cầu Giấy, TP Hà Nội
