Quy trình giải quyết vụ án hình sự tại Việt Nam và các chủ thể tham gia tố tụng

Thứ Hai, 12/05/2025, 12:45:28

-Quy trình giải quyết một vụ án hình sự tại Việt Nam được quy định chặt chẽ trong Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015. Mỗi vụ án hình sự thường trải qua 5 giai đoạn chính, với sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau trong quá trình tố tụng. Dưới đây là tổng quan đầy đủ và dễ hiểu về quy trình này.

Căn cứ pháp lý

- Luật Tố tụng hình sự 2015

Quy trình giải quyết một vụ án hình sự gồm những giai đoạn nào?

Giai đoạn 1: Khởi tố vụ án hình sự

Đây là giai đoạn mở đầu của một vụ án hình sự. Cơ quan có thẩm quyền sẽ xác minh thông tin từ tin báo, tố giác tội phạm để quyết định có khởi tố vụ án hay không.
Hai trường hợp có thể xảy ra:

- Không có dấu hiệu tội phạm → Ra quyết định không khởi tố vụ án.

- Có dấu hiệu tội phạm → Ra quyết định khởi tố vụ án và chuyển sang giai đoạn điều tra.

Các cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự gồm:

- Cơ quan điều tra;

- Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;

- Viện kiểm sát nhân dân;

- Hội đồng xét xử.

Giai đoạn 2: Điều tra vụ án hình sự

Cơ quan điều tra sẽ thu thập chứng cứ, xác định tội phạm, người thực hiện hành vi phạm tội và thiệt hại xảy ra.
Một số hoạt động tiêu biểu trong giai đoạn điều tra:

- Hỏi cung bị can, lấy lời khai người làm chứng, đối chất;

- Khám nghiệm hiện trường, khám xét, thu giữ vật chứng;

- Giám định, thực nghiệm điều tra;

- Định giá tài sản.

Kết thúc điều tra, cơ quan điều tra sẽ:

- Ra bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố nếu đủ căn cứ;

- Hoặc đình chỉ điều tra nếu không có căn cứ buộc tội hoặc hết thời hạn điều tra.

Giai đoạn 3: Truy tố vụ án hình sự

Viện Kiểm sát sẽ xem xét hồ sơ và đưa ra một trong các quyết định sau:

- Truy tố bị can trước Tòa án bằng bản cáo trạng;

- Trả hồ sơ để điều tra bổ sung;

- Đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án.

- Bản cáo trạng sau đó sẽ được chuyển cho Tòa án trong thời hạn không quá 3 – 10 ngày tùy theo tính chất phức tạp của vụ án.

Giai đoạn 4: Xét xử vụ án hình sự

Đây là giai đoạn trung tâm của quy trình tố tụng hình sự. Tòa án xét xử công khai (trừ một số trường hợp đặc biệt), chỉ xét xử bị cáo và hành vi bị truy tố.
Kết thúc phiên tòa, Hội đồng xét xử ra bản án hoặc quyết định.
Trường hợp bản án sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị thì có hiệu lực pháp luật. Ngược lại, sẽ tiếp tục qua các giai đoạn sau:

- Xét xử phúc thẩm: Nếu bản án sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị;

- Giám đốc thẩm: Xem xét bản án đã có hiệu lực nhưng bị phát hiện sai sót nghiêm trọng;

- Tái thẩm: Khi có tình tiết mới quan trọng làm thay đổi bản chất vụ án.

Giai đoạn 5: Thi hành bản án, quyết định của Tòa án

Sau khi bản án có hiệu lực, Tòa án sẽ ra quyết định thi hành án trong thời hạn 07 ngày.
Cơ quan thi hành án hình sự sẽ tổ chức thi hành bản án theo đúng nội dung đã được tuyên.

Ai là người tham gia tố tụng hình sự?

Theo Điều 55 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, người tham gia tố tụng hình sự bao gồm:

- Người tố giác, báo tin về tội phạm;

- Người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố;

- Người bị bắt, bị giữ, bị tạm giữ;

- Bị can, bị cáo;

- Bị hại;

- Nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự;

- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;

- Người làm chứng, người chứng kiến;

- Người giám định, định giá tài sản;

- Người phiên dịch, người dịch thuật;

- Người bào chữa;

- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên;

- Người đại diện hợp pháp của pháp nhân bị buộc tội.

Như vậy, quy trình giải quyết vụ án hình sự tại Việt Nam trải qua 5 giai đoạn: khởi tố – điều tra – truy tố – xét xử – thi hành án. Mỗi giai đoạn đều có vai trò nhất định và được thực hiện theo đúng quy định pháp luật để đảm bảo tính khách quan, công bằng và đúng người, đúng tội.
Mọi vướng mắc pháp lý liên quan hoặc có nhu cầu sử dụng dịch vụ vui lòng liên hệ:

CÔNG TY LUẬT TNHH PHÚC GIA

Trụ sở: Tầng 5 tòa nhà văn phòng số 55 Phố Đỗ Quang, Phường Trung Hòa, Quận Cầu Giấy , Thành Phố Hà Nội.
Hotline: 0243.995.33.99 - 0912.68.99.68
Email: tuvan@luatphucgia.vn