Sự kiện bất ngờ theo quy định của pháp luật Hình sự Việt Nam

Thứ Tư, 15/06/2022, 10:03:10

Có lẽ mỗi người cũng đã từng một lần đang đi trên đường mà có 1 em bé chạy ra ngoài mặt đường làm bạn thót tim. Có nhiều lúc xe ô tô đang bon bon trên đường cao tốc lại bất ngờ thấy 1 người chạy ra trước đầu xe ô tô. Có rất nhiều sự kiện mà chúng ta không thể lường trước, không thể biết trước, không thể dự kiến được hậu quả của nó. Vậy pháp luật Hình sự quy định như thế nào về những sự kiện như vậy, cùng Luật Phúc Gia tìm hiểu kĩ hơn quy định của pháp luật hình sự Việt Nam:
Sự kiện bất ngờ được quy định tại Điều 20 BLHS 2015, cụ thể:

“Điều 20. Sự kiện bất ngờ
Người thực hiện hành vi gây hậu quả nguy hại cho xã hội trong trường hợp không thể thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả của hành vi đó, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Theo quy định tại Điều 20 thì sự kiện bất ngờ là trường hợp người thực hiện hành vi đã gây ra hậu quả thiệt hại nhưng họ không thể thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả hay nói cách khác là người thực hiện hành vi không có lỗi. Đây chính là một trong những căn cứ để loại trừ trách nhiệm hình sự, điều này có nghĩa là mặc dù có hành vi gây hại cho xã hội và phạm vào các tội mà Bộ Luật Hình sự quy định nhưng sẽ không được coi là tội phạm.

Những dấu hiệu của sự kiện pháp lý

-       Chủ thể thực hiện hành vi phải có đủ năng lực trách nhiệm hình sự: Nếu chủ thể thực hiện hành vi mà chưa đủ năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện hành vi thì họ được xác định “vô tội” không phải do yếu tố sự kiện bất ngờ mà là vì họ không đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự.

-       Hành vi xâm hại đến lợi ích được pháp luật Hình sự bảo vệ: Hành vi trong sự kiện bất ngờ là hành vi gây hại cho xã hội chứ không phải hành vi gây nguy hiểm như trong mặt khách quan của cấu thành tội phạm

-       Về ý chí của người thực hiện hành vi: Người thực hiện hành vi thực tế không mong muốn hậu quả xảy ra. Tuy trong Điều 20 BLHS 2015 không có quy định nhưng đây là điều kiện để chứng minh rằng mặc dù người thực hiện hành vi nguy hiểm nhưng được miễn trừ trách nhiệm hình sự.

-       Về lý trí: họ không nhận thức được rằng khi thực hiện hành vi thì sẽ có hậu quả, hay không thấy trước được hậu quả và họ không buộc phải thấy trước hậu quả xãy ra.
Không thể thấy trước được hậu quả của hành vi là trước khi thực hiện hành vi, người đó không nhận thức được hành vi của mình sẽ gây ra hậu quả, sự nhận thức này của họ có cơ sở khoa học và được mọi người thừa nhận, ai trong hoàn cảnh này đều không thể thấy trước được hậu quả sẽ xảy ra, nhưng thực tế hậu quả lại xảy ra. Việc giải quyết mâu thuẫn giữa cái tất yếu với nhận thức của người có hành vi gây ra hậu quả đó không phải bao giờ cũng dễ dàng. Thông thường người có hành vi gây ra hậu quả đó cho rằng mình không thể thấy trước được hậu quả, còn người bị thiệt hại thì lại cho rằng người có hành vi có thể thấy trước được hậu quả nhưng vẫn hành động. Vì vậy, khi đánh giá một người có hành vi gây ra hậu quả có thể thấy trước được hậu quả của hành vi hay không phải căn cứ vào điều kiện khách quan và chủ quan khi xảy ra sự việc. Về khách quan, trong hoàn cảnh cụ thể đó, bất kỳ ai cũng không thấy trước được hành vi của mình sẽ gây ra hậu quả nguy hiểm, còn về chủ quan phải xem xét các đặc điểm về nhân thân của người có hành vi gây ra hậu quả như: tuổi, trình độ hiểu biết, bệnh tật và những đặc điểm về nhân thân khác có ảnh hưởng dến nhận thức của họ.

Không buộc phải thấy trước là khi có khả năng thấy trước được hậu quả nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình, nhưng theo pháp luật không buộc họ phải thấy trước hậu quả của hành vi và nếu có hậu quả xảy ra thì họ không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi nguy hiểm đó.

Sự kiện bất ngờ xảy ra có thể là do hoàn cảnh cụ thể hoặc do đặc điểm chủ quan của người thực hiện hành vi.

Gây thiệt hại trong trường hợp sự kiện bất ngờ có những đặc điểm rất giống với một tội phạm cụ thể về mặt khách quan như có hành vi và có gây thiệt hại cho nhà nước, cá nhân, tô chức nào đó. Cũng có môi quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. Điểm khác biệt quan trọng nhất và cũng là do đặc điểm này mà một người gây thiệt hại trong trường hợp sự kiện bât ngờ không phải là tội phạm và không phải chịu trách nhiệm hình sự đó là người thực hiện hành vi gây thiệt hại trong sự bất ngờ không có lỗi (không cố ý và cũng không vô ý). Bởi lẽ họ không có tự do để lựa chọn cách xử sự (hành vi) của mình.

Lưu ý: Trường hợp sự kiện bất ngờ và trường hợp có lỗi vô ý vì cẩu thả có điểm giống nhau là chủ thể thực hiện đều không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội mà hành vi của mình đã gây ra. Nhưng ở trường hợp vô ý vì cẩu thả, người phạm tội có nghĩa vụ phải thấy trước và có đủ điều kiện để thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình. Người phạm tội đã không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình là do cẩu thả. Còn trong trường hợp sự kiện bất ngờ, chủ thể không có nghĩa vụ phải thấy trước hậu quả gây nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình hoặc tuy có nghĩa vụ phải thấy trước nhưng không có đủ điều kiện để thấy trước hậu quả đó. Như vậy, trong trường hợp sự kiện bất ngờ, việc chủ thể đã không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội mà hành vi của mình gây ra là do khách quan.

Trong Điều luật này chính mặt khách quan đã không được thỏa mãn. Cụ thể mặt khách quan bao gồm các yếu tố: Hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu quả của hành vi nguy hiểm đó và mối quan hệ nhân quả giữa chúng… Trong đó, hành vi nguy hiểm là bắt buộc phải có ở tất cả các loại tội phạm.

Như vậy, Khi xảy ra sự kiện bất ngờ, nằm ngoài phạm vi kiểm soát của cá nhân thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự liên quan. Tuy nhiên, cần xác định và chứng minh rõ đâu là sự kiện bất ngờ, đâu là sự kiện xảy ra do lỗi bất cẩn của một hoặc một số bên dẫn đến thiệt hại để áp dụng quy định pháp luật cho đúng.

Trên đây là một số phân tích pháp lý của Luật Phúc Gia liên quan đến “Sự kiện bất ngờ”, mọi vướng mắc pháp lý liên quan vui lòng liên hệ:

CÔNG TY LUẬT TNHH PHÚC GIA
Hotline: 0985.181.183
Gmail: luatphucgia@gmail.com
Địa chỉ: Số 55 Phố Đỗ Quang, Phường Trung Hoà, Quận Cầu Giấy, TP Hà Nội

Trân trọng!